جعل و تقلب تهدیدی است که نه‌تنها بازار دارو، بلکه همه ابعاد زندگی روزمره ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌عنوان‌مثال جعل در پول، نقاشی و هنر، لباس و غذا، نرم‌افزارهای کامپیوتری و موبایل و …
یکی از روش‌های در حال اجرا برای شناسایی داروهای تولیدی مجاز و تفکیک آن از داروهای قاچاق، سیستم کدگذاری پیاپی یا Serialization می‌باشد. در این سیستم ابتدا برای هر دارو یک شماره مشخص می‌شود. سپس تمامی مسیر حرکت دارو از تولیدکننده به مصرف‌کننده توسط سیستم جامع ردیابی، کنترل می‌شود. دولت‌ها و تولیدکنندگان دارو امیدوارند با اجرای این سیستم، دسترسی به داروهای تقلبی کمتر شود.
در حال حاضر تعدادی از کشورهای اتحادیه اروپا (18 کشور) – آرژانتین – هند – چین – ترکیه – نیجریه – تایلند – کانادا و آمریکا موظف به اجرای طرح Serialization شده‌اند. ایران نیز از سال 2015 همراه با کشورهای عربستان – کره جنوبی و برزیل فاز اول سریال سازی محصولات داروئی خود را آغاز نموده است.
کد اصالت کالا چیست؟
به‌طور خلاصه کد اصالت کالا به مجموعه مطالعاتی اطلاق می‌شود که به‌صورت اختصاصی و فقط برای یک واحد بسته‌بندی دارویی ایجاد و بر روی آن چاپ یا الصاق می‌گردد. این کد قبل از توزیع، در سامانه مخصوص که از طرف وزارت محترم بهداشت معرفی‌شده، ثبت گردیده و تمامی فرآیندهای تولید – پخش – فروش و مصرف از طریق این کد رهگیری می‌شود.
کد اصالت کالا شامل اجزاء زیر می‌باشد:
Global Trade Item Number): GTIN)
در ردیف اول، یک عدد ثابت 14 رقمی مربوط به مشخصات فرآورده داروئی ثبت می‌شود که رقم اول، مشخص‌کننده سطح بسته‌بندی می‌باشد. به‌عنوان‌مثال برای بسته‌بندی جعبه عدد صفر – برای بسته‌بندی کارتن عدد یک و برای پالت عدد دو نوشته می‌شود.
Unique Identification):UID)
این شناسه در ردیف دوم قرار داشته و دارای 20 رقم است. 5 رقم اول بنام prefix مربوط به کد مجری بوده و عدد ثابت است. هر کارخانه دارای یک کد 4 یا 5 رقمی اختصاصی می‌باشد. رقم ششم سطح بسته‌بندی را مشخص می‌کند. 14 رقم بعدی به‌صورت متغیر، رندم و غیرتکراری می‌باشد و به‌عنوان مهم‌ترین بخش شناسه شناخته می‌شود. برای ایجاد این عدد و نیز اسکن آن نیاز به نرم‌افزارهای ویژه می‌باشد.
EXP: در ردیف سوم، تاریخ انقضای محصول چاپ می‌شود. این تاریخ می‌بایست با فرمت yymmdd (روز ماه سال) و در شش رقم باشد.
Lot : چهارمین و آخرین ردیف، شماره بچ محصول بوده و شامل عدد و حروف بزرگ انگلیسی می‌باشد.
2D Barcode: یک بارکد دوبعدی دیتا ماتریکس تحت استاندارد GS1 تمامی اطلاعات مشروح بالا را در خود ذخیره می‌کند.
به علت وجود این بارکد، اسکنرها به‌سرعت می‌توانند اطلاعات جعبه را اسکن – بررسی و ثبت نمایند.
روش‌های قابل‌اجرای کد اصالت کالا
به دو روش می‌توان کدهای اصالت کالا را بر روی محصول ثبت نمود:
1- الصاق لیبل
در این روش با توجه به تعداد موردنیاز برای هر بچ، لیبل حاوی بارکد دوبعدی سفارش داده‌شده و لیبل های آماده به‌صورت دستی بر روی محصول الصاق می‌گردند.
هزینه تمام‌شده بسیار بالا و سرعت‌پایین در الصاق لیبل، از مشکلات اصلی این روش می‌باشد.
2- چاپ مستقیم بر روی محصول
اقتصادی‌ترین روش برای داشتن بارکد اصالت کالا، چاپ مستقیم اطلاعات بر روی محصول می‌باشد. بیشتر تولیدات داروئی، دارای بسته‌بندی جعبه‌ای می‌باشند؛ بنابراین چاپ اطلاعات متغیر در صورت داشتن تجهیزات مناسب، بسیار آسان خواهد بود. برای آن دسته از محصولات داروئی که به‌صورت مایع بسته‌بندی می‌شود و یا فاقد جعبه می‌باشند، چاپ اطلاعات متغیر بر روی لیبل راه‌حل ایده آل می‌باشد.
مزایای چاپ بر روی محصول:
1- هزینه چاپ بسیار کمتر از لیبل است. (حداقل1/17)
2- سرعت چاپ بسیار بالا است. (بین 30 تا 300 جعبه در دقیقه)
3- اطمینان از صحت اطلاعات چاپ‌شده به جهت استفاده از دوربین اسکنر در لحظه چاپ.
4- تجمیع دقیق محصولات هنگام شرینگ یا بسته‌بندی پالت
سیستمهای قابل ارائه
روش‌های متنوع و متفاوتی جهت درج کد اصالت کالا و اطلاعات متغیر بر روی بسته‌بندی محصول وجود دارد. شرکت افشان نگار آریا با توجه به توانائی‌های طراحی و ماشین‌سازی خود، مدل‌های مختلفی از دستگاه را طراحی نموده که به شرح خیل معرفی می‌گردد:
دستگاه برای جعبه‌های پر (در سه مدل )- دستگاه برای جعبه‌های خالی – دستگاه برای ظروف گرد( در سه مدل) – دستگاه مدل Economic برای جعبه‌های پر – دستگاه مالتی اسکن مخصوص تجمیع و دستگاه برای چاپ بر روی بلیستر.
